Νίκος Μουρκογιάννης: «Δεν έχω τη φήμη ότι βυθίζω πλοία»

• Ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Νίκος Μουρκογιάννης ξεκαθαρίζει ότι το πρόγραμμα δεν είναι εμπορικό αλλά εθνικό

• Συνέντευξη στον Ηλια Mαγκλινη, Η Καθημερινή, Kυριακή, 31 Oκτωβρίου 2010

Κατά την πρόσφατη συνέντευξη Τύπου στο υπό ανακαίνιση φουαγιέ του θεάτρου Ολύμπια της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ), ο Νίκος Μουρκογιάννης, πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της εθνικής μας όπερας, ο οποίος κλήθηκε από τον υπουργό Πολιτισμού την περασμένη άνοιξη για να διασώσει τον πολύπαθο οργανισμό, παρουσίασε το φετινό πρόγραμμα. «Κάρμεν», «Τόσκα», «Κουρέας της Σεβίλλης», «Μαγικός αυλός» και για το καλοκαίρι «Ναμπούκο», «Παλιάτσοι» και «Καβαλερία Ρουστικάνα». Στις αντιδράσεις κάποιων περί παράδοσης της ΕΛΣ σε μια άνευ όρων εμπορικότητα, ο Ν. Μουρκογιάννης ξεκαθάρισε: «Δεν είναι το ιδεώδες πρόγραμμα· είναι όμως το αναγκαίο».

«Η αλήθεια είναι ότι το θεωρώ ιδεώδες», διευκρινίζει τώρα, καθισμένος στο γραφείο του, στην προσωρινή έδρα της ΕΛΣ, στην οδό Πανεπιστημίου 39, με θέα την Αθηναϊκή Τριλογία και ηχητικό ντεκόρ τα τραγούδια των Ιρανών απεργών πείνας.

Οταν τον ρωτώ αν τον σχεδιασμό του προγράμματος υπογράφει ο Τζοβάνι Πάκορ, ο απερχόμενος καλλιτεχνικός διευθυντής (στην ουσία η θέση έχει ήδη χηρέψει, αλλά ο κύριος πρόεδρος θεωρεί ότι πολύ εύκολα θα βρεθεί διάδοχος) αντιδρά. «Μ’ ενοχλεί αυτή η προσωπική αιχμή κάποιων ερωτήσεων».

– Δεν είναι αιχμή, μια απλή ερώτηση είναι…

– Οχι, όχι, κοιτάξτε να δείτε: για μένα είναι αδιανόητο ότι ένα καλλιτεχνικό πρόγραμμα μπορεί να γίνει από ένα άτομο. Είναι μια πολύπλοκη διαδικασία. Ενας καλλιτεχνικός διευθυντής δεν μπορεί από μόνος του να έχει άποψη για όλα. Το ΥΠΠΟΤ μου δίνει ένα ποσό Α, εγώ πρέπει για το προσωπικό να διαθέσω ένα ποσό Β, οπότε για το πρόγραμμα απομένει ένα ποσό Γ. Αυτή η πειθαρχία δεν υπήρχε ποτέ στην ΕΛΣ. Ετσι βγαίνουν τα 3,5 εκατομμύρια για το φετινό πρόγραμμα. Ο σκοπός είναι να κάνεις ένα πρόγραμμα το οποίο να μη σε βάλει μέσα. Μη ζητάτε λοιπόν απόδειξη για το αυτονόητο.

Στο βιογραφικό του ανθρώπου που έχει αναλάβει τις τύχες της ΕΛΣ αναφέρεται ότι «είναι ένας από τους κορυφαίους ειδικούς στον κόσμο στον τομέα της Εταιρικής Στρατηγικής και της Στρατηγικής Ηγεσίας». Μου διηγείται πώς γνώρισε τον Ρόναλντ Ρέιγκαν («ο πιο έξυπνος άνθρωπος στο κόσμο»), τον Σον Κόνερι, πώς κονταροχτυπήθηκε στο Χάρβαρντ με τον Μπιλ Γκέιτς για μια… γυναίκα («έτσι άρχισα το κάπνισμα»), ωστόσο, επέστρεψε «στην Ελλάδα ύστερα από 35 χρόνια στο εξωτερικό, ειδικά για τη Λυρική. Δεν έχω τη φήμη ότι βυθίζω πλοία: από τις 57 επιχειρήσεις που κλήθηκα να διασώσω, μόνον σε δύο απέτυχα», είχε δηλώσει στη συνέντευξη Τύπου.

«Η αλήθεια είναι ότι η πρόταση για τη Λυρική δεν ήρθε ακριβώς από την κυβέρνηση», υπογραμμίζει. «Ολοι οι άνθρωποι έχουν έναν μέντορα. Το όνομα του δικού μου είναι δρ Ιγκον Ζέντερ, Γερμανοελβετός μεγαλοεπιχειρηματίας. Βλεπόμαστε μια φορά τον μήνα και τρώμε σε μπαρ της Ζυρίχης και μετά πάμε στην όπερα. Μια μέρα μου λέει, είσαι πατριώτης και αφήνεις να κλείσει η μοναδική όπερα στην Ελλάδα; Ακουσα ότι ο υπουργός που πάει να την κλείσει είναι τέως υπάλληλός μου και είπα να μην τολμήσει να το κάνει διότι ο καλύτερος restructuring consultant στον κόσμο είναι Ελληνας και μπορεί να την σώσει σε μια εβδομάδα. Τότε δέχθηκα τηλεφώνημα από τον κύριο Γερουλάνο. Στην αρχή, νόμισα ότι θα κάνω αυτό που κάνω συνήθως: consulting engagement. Είπα στον κύριο υπουργό, είμαι λίγο ακριβός. Παίρνω 20.000 δολάρια την ημέρα, επί τρεις μήνες, είναι λογαριασμός. Ο υπουργός γέλασε διότι δεν υπάρχουν χρήματα. Μου είπε τότε, θα διοριστείς πρόεδρος, ο οποίος όμως δεν πληρώνεται. Ετσι, τώρα το κάνω εκ του υστερήματος. Αλλά αναγκάζομαι να ταξιδεύω στον Καναδά και στην Αυστραλία για δουλειές. Είμαι συνεχώς σε τζετ λαγκ».

– Το εμπορικό, λοιπόν, είναι το ιδεώδες πρόγραμμα για εσάς.

– Αυτός ο διαχωρισμός ανάμεσα στο εμπορικό και το καλλιτεχνικό έχει επινοηθεί από άτομα ανευθυνοϋπεύθυνα. Ομως, δεν είναι εμπορικό το πρόγραμμα, το αδικείτε. Είναι εθνικό. Εχουμε μεγάλη εθνική παράδοση στην όπερα. Η παράσταση «Μαραθών-Σαλαμίς» είναι έργο Κερκυραίου συνθέτη, του Παύλου Καρρέρ. Υπάρχει ο Μπιθικώτσης, όμως υπάρχει και ο Καρρέρ, είναι μέρος της εθνικής μας παράδοσης. Επίσης, το κοινό της Λυρικής ξέρει πολύ καλά τι θέλει να δει. Οταν κάποτε άκουγαν ότι στη Λυρική έχει παράσταση με ομοφυλοφιλικές πτυχές, δεν πήγαιναν να την δουν.

– Εσείς αδικείτε τώρα το πρόσφατο παρελθόν της Λυρικής. Ακόμα και στις πιο πειραματικές της φάσεις, το θέατρο είχε κόσμο, και μάλιστα, νεαρόκοσμο.

– Δεν αμφισβητώ το καλλιτεχνικό κριτήριο του αείμνηστου Λαζαρίδη. Μάλιστα, την επόμενη χρονιά ή τη μεθεπόμενη θα επαναφέρω αυτή την καλλιτεχνική φόρμουλα διότι, παρότι δεν είμαι καλλιτέχνης, την γνωρίζω καλά.

Πάλι στην πρωτοπορία

– Δηλαδή, μόλις ξεπεραστούν τα προβλήματα, η Λυρική θα πρωτοπορήσει;

– Εξ ορισμού. Και θα κάνω μεγάλη έκπληξη. Διότι εμένα δεν μου αρέσουν οι μικρές κινήσεις. Επαναλαμβάνω ότι η ένστασή μου δεν είναι στο καλλιτεχνικό κριτήριο ενός Λαζαρίδη. Μπορεί να μην είμαι καλλιτεχνικός διευθυντής, δεν χρειάζεται όμως ευφυΐα να πληρώσεις ενάμισι εκατομμύριο δολάρια και να φέρεις μια όπερα από το Σαν Φρανσίσκο για να εντυπωσιάσεις. Επίσης, είμαι κατά των εισαγωγών, διότι η δουλειά μου είναι να κρατάω ζωντανή τη συνέχεια του ελληνικού έθνους, πόσω μάλλον όταν κάνεις αυτές τις εισαγωγές καταληστεύοντας τους φορολογουμένους.

– Γι’ αυτό είπατε ότι δημοσιογράφοι και κριτικοί συμβάλαμε στον εκτροχιασμό της Λυρικής, όταν χειροκροτούσαμε εκείνες τις παραστάσεις;

– Ακριβώς!

– Σας ενδιαφέρει τι λένε οι κριτικοί;

– Με ενδιαφέρει, διότι αν ορισμένοι κριτικοί γράψουν αρνητικά, βοηθάνε τη Λυρική.

– Θέλετε να πείτε ότι το κοινό κάνει το αντίθετο από αυτό που διαβάζει στις κριτικές.

– Ακριβώς!

«Καυτό» πόρισμα για 39 υποθέσεις

Ο Νίκος Μουρκογιάννης καμαρώνει για τη δεύτερη θύρα που άνοιξε στο θέατρο Ολύμπια επί της Χαριλάου Τρικούπη αλλά και για την ανακαίνιση του φουαγιέ. «Ξέρετε γιατί το έκανα αυτό;», ρωτάει χαμογελώντας. «Το φουαγιέ της Λυρικής θα διατίθεται για κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Μπορεί να είναι παρουσίαση βιβλίου, μπορεί γαμήλια δεξίωση. Αυτό σημαίνει επιπρόσθετα έσοδα για τον οργανισμό».

– Μιλάτε για νοικοκύρεμα αλλά έχετε ένα χρέος 120.000 ευρώ προς στο γραφείο K2 Design του Γιάννη Κουρούδη. Καταξιωμένο γραφείο, με βραβεύσεις στο εξωτερικό, η δουλειά του ταυτίστηκε με την αναγέννηση της Λυρικής. Γιατί διακόψατε τη συνεργασία σας τόσο άτσαλα;

– Η δουλειά του Γιάννη Κουρούδη μου αρέσει πάρα πολύ. Είναι όμως ακριβό γραφείο για εμάς. Ως διοικητικό συμβούλιο εξοικονομούμε χρήματα απ’ όπου μπορούμε. Αν πρέπει να διακόψουμε με έναν προμηθευτή, τον καλούμε για έναν διακανονισμό πτωχεύσεως – διότι να μη γελιόμαστε, η Λυρική τελεί υπό πτώχευση. Σου χρωστάμε 100, σου δίνουμε το ΦΠΑ σου και το 50% της αμοιβής σου. Εκείνος ζήτησε το 75%. Οταν όμως έχω 39 προμηθευτές που το έχουν δεχθεί, γιατί να κάνω μια εξαίρεση εδώ; Το άτσαλο είναι από την πλευρά του, όχι από εμάς.

– Γιατί έκλεισε το Ακροπόλ;

– Το Ακροπόλ το είχα βάρος στη συνείδησή μου αλλά ήταν οικονομικό βάρος στη Λυρική κι αν το άφηνα, θα πρόδιδα το σκοπό μου: τη διάσωση της Λυρικής και κατ’ επέκταση στο να συμβάλω στη διατήρηση του κέντρου της Αθήνας. Σε δέκα χρόνια, στο κέντρο της Αθήνας θα κυκλοφορούν μόνον Πακιστανοί. Γι’ αυτό και δεν θέλω να φύγω ποτέ από το Ολύμπια! Εχουμε τέσσερα προϊόντα, δεν είμαστε μόνον όπερα. Είμαστε λυρική σκηνή. Τα δύο από αυτά έχουν ως βάση το κέντρο της Αθήνας. Πρώτον, είμαστε το μεγαλύτερο παιδικό θέατρο της χώρας. Δεύτερον, είμαστε η οπερέτα της Αθήνας και μου λείπει κι ένα προϊόν που θέλω να φέρω και που θα βοηθήσει οικονομικά: το μιούζικαλ. Οι δύο αίθουσες στο νέο κτίριο στο Φάληρο δεν μου φτάνουν. Θα μου πεις: δεν σου φτάνουν και κλείνεις το Ακροπόλ; Είπαμε, ήταν ασύμφορο για τη Λυρική αυτή τη στιγμή.

– Τι γίνεται με το πόρισμα σχετικά με τα πεπραγμένα της προηγούμενης διοίκησης; Γιατί αυτή η μυστικότητα;

– Κάποιοι με κατηγορούν για κάτι που δεν με έχει κατηγορήσει ποτέ άνθρωπος: ότι είμαι λαϊκιστής. Οι ίδιοι άνθρωποι μου ζητάνε να δημοσιοποιήσω το πόρισμα, κάτι που είναι το άκρον άωτο του λαϊκισμού. Μα αυτό είναι ζήτημα της δικαστικής εξουσίας. Το πόρισμα της επιτροπής βρίσκεται στο ΥΠΠΟΤ με ευθύνη μου. Γνωστοποιώ στις αρμόδιες αρχές το πόρισμα, έως εκεί φτάνουν τα όριά μου.

– Το έχετε διαβάσει;

– Ναι. Αλλά είναι απόρρητο. Η δουλειά μου ήταν να το διαβιβάσω στον υπουργό. Καταγράφει 39 ύποπτες συμπεριφορές και είναι 29 σελίδες. Υπόψη, είναι το προϊόν εξαιρετικής εργασίας από επιτροπή καθηγητών.

– Πάντως, με όλα τα κακά που συντελέστηκαν στη διαχείριση, είχε γίνει ένα άνοιγμα και ο νέος κόσμος πλησίασε τη Λυρική.

– Κάνετε το ίδιο λάθος. Το σημερινό κοινό της Λυρικής δεν προέρχεται από μία μόνον ηλικία. Και επαναλαμβάνω ότι αυτή είναι μια στρατηγική που έχει ακολουθηθεί εκ των πραγμάτων. Θα υπάρξουν όμως εκπλήξεις. Και θα υπάρξουν εκπλήξεις μόλις κάποιος μου φέρει χρήματα. Μέχρι τότε όμως, σιωπή. Θα πορευόμαστε μαζί με τον φορολογούμενο.

Η χούντα, ο Ψυχρός Πόλεμος και τα F-16

Ο Νίκος Μουρκογιάννης έχει κάνει σπουδές στα νομικά και τα οικονομικά και μια μακρά καριέρα στο εξωτερικό. «Εχω πάρει μερικές πολύ δύσκολες αποφάσεις στη ζωή μου για τις οποίες δεν έχω μετανιώσει. Υπήρξα αντιχουντικός διότι με ενοχλούσε η σύνταξη και η γραμματική του Παπαδόπουλου. Αφού πήρα πτυχίο στη Νομική Αθηνών με τον μεγαλύτερο βαθμό, αφήνω τα νομικά και φεύγω στο Χάρβαρντ για οικονομικά. Είχα από μικρός πειστεί ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την ανθρωπότητα ήταν η Σοβιετική Ενωση. Υπήρξα μαχητής του Ψυχρού Πολέμου».

– Και αντικομμουνιστής;

– Αντισοβιετικός. Αν ήμουν αντικομμουνιστής θα έδινα αξία στον κομμουνισμό.

– Στο βιβλίο σας «Purpose. The Starting Point of Great Companies», γράφετε ότι σας έχουν κατηγορήσει ως το πρόσωπο που προώθησε την «εμπορική χρήση» των καταδιωκτικών F-16 των Αμερικανών προς την Ελλάδα. Γράφετε με υπερηφάνεια: «Δηλώνω ένοχος».

– Ναι, διότι νιώθω ότι έβαλα ένα λιθαράκι στην ενίσχυση της εθνικής άμυνας και στην κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης.